Ψυχολογία μέσα από την ποίηση: Όταν οι λέξεις μας φέρνουν πιο κοντά στον εαυτό μας και στους άλλους
Γράφει η συγγραφέας και Κλινική Ψυχολόγος Δρ Παταπία Τζότζόλη.
Δεν έγραψα το Seventeen Shots of Life in Five Acts για να εντυπωσιάσω κανέναν. Το έγραψα γιατί το είχα ανάγκη.
Τα τελευταία 20 χρόνια, έγραφα ποιήματα σε στιγμές που χρειαζόμουν να κατανοήσω αυτό που βίωνα. Αρκετά αργότερα κατάλαβα ότι δεν κατέγραφα απλώς στιγμές· ανακάλυπτα ποια γινόμουν μέσα από αυτές.
Σήμερα μιλάμε πολύ για την ψυχική υγεία. Κι όμως, η γλώσσα που χρησιμοποιούμε στην ψυχοθεραπεία, στη διάγνωση, στα επιστημονικά άρθρα παραμένει συχνά υπερβολικά τακτοποιημένη, “γυαλισμένη”. Η ζωή δεν είναι τακτοποιημένη όμως. Ούτε οι τραυματικές μας εμπειρίες, ούτε η εξέλιξή μας ως άνθρωποι, ούτε η μητρότητα, ή ο θάνατος. Χρειαζόμαστε κάτι πιο ακατέργαστο. Πιο αληθινό. Χρειαζόμαστε καθημερινές λέξεις που να μας συνδέουν.
Ένα βιβλίο που χρειάστηκα εγώ πρώτα
Η γραφή έγινε το καταφύγιό μου όταν η ζωή δυσκόλευε. Αυτό που ξεκίνησε ως μια σιωπηλή εσωτερική ανάγκη, αποκαλύφθηκε σταδιακά ως εργαλείο αυτογνωσίας, θεραπείας και προσωπικής ανάπτυξης. Δεν ξεκίνησα για να γράψω ένα βιβλίο. Ξεκίνησα για να βγάλω νόημα από τη ζωή. Όμως κάπου στην πορεία, η ίδια η πράξη της γραφής μού πρόσφερε διαύγεια, νόημα και γαλήνη.
Πολλά από τα ποιήματα του Seventeen Shots of Life in Five Acts γράφτηκαν μέσα σε δύο δεκαετίες και έμειναν καταχωνιασμένα – ξεχασμένα. Πιο πρόσφατα, κατά τη διάρκεια μερικών εξαιρετικά δύσκολων ετών με συνεχόμενες προσωπικές και επαγγελματικές αλλαγές, βρήκα τον εαυτό μου να γράφει ξανά. Μια μέρα ένιωσα την ανάγκη να διαβάσω τα παλιά μου ποιήματα. Τα διάβασα σαν να ήταν παλιοί φίλοι. Με έκπληξη συνειδητοποίησα πόσο επίκαιρα παρέμεναν ως τώρα και για ακόμη μια φορά ένιωσα να με φροντίζουν.
Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα για αυτή τη συλλογή. Αν εγώ βρήκα σε αυτά κάτι παρηγορητικό και ουσιαστικό, ίσως να μπορούν να προσφέρουν το ίδιο και σε άλλους που βιώνουν δυσκολίες στη ζωή τους.
Η γέννηση του βιβλίου – λέξεις, εικόνες, σύνδεση με τον εαυτό μας και με άλλους
Έζησα στην Αγγλία για είκοσι χρόνια, και έτσι η αγγλική γλώσσα έγινε πια δική μου. Αν και έγραφα ποιήματα και στα ελληνικά και στα αγγλικά, αποφάσισα το πρώτο μου βιβλίο να κυκλοφορήσει στα αγγλικά.
Πίσω από τα ποιήματα μου, δεν υπάρχει κάποια τεχνική τελειότητας – είναι ελεύθερα και αυθόρμητα, με δημιουργικούς πειραματισμούς σε φόρμα και ύφος. Το καθένα από τα 17 ποιήματα στέκεται αυτόνομα, αλλά έχουν τοποθετηθεί σε συγκεκριμένη σειρά ώστε να αφηγούνται μια ιστορία. Για αυτόν τον λόγο προτείνω να διαβαστεί το βιβλίο από την αρχή μέχρι το τέλος.
Τα δύο πρώτα ποιήματα λειτουργούν σαν εισαγωγική σκηνή, δηλώνοντας δύο θεμελιώδεις αλήθειες: τίποτα δεν μένει το ίδιο για πάντα, και παρότι περιβαλλόμαστε από άλλους ανθρώπους, η αλήθεια είναι ότι είμαστε στην ουσία μόνοι. Τα υπόλοιπα ποιήματα ακολουθούν χονδρικά τη χρονική πορεία από τη νεότητα έως τη μέση ηλικία. Οδηγούν τον αναγνώστη μέσα από αυτές τις φάσεις, προσφέροντας στοχασμούς και μαθήματα ζωής που καλλιεργούν σταδιακά ψυχική ανθεκτικότητα.
Είχα μια εικόνα στο μυαλό μου και ένα συγκεκριμένο χρώμα που ήθελα να συνοδεύει το κάθε ποίημα. Η ιδέα αυτή είναι ένα δημιουργικό νεύμα στο κεντρικό θέμα του βιβλίου: την παροδικότητα. Τίποτα δεν μένει για πάντα – ούτε τα καλά ούτε τα δύσκολα. Για να εμπλουτίσω την εμπειρία του αναγνώστη, συνεργάστηκα με μια εικονογράφο που μετέφερε τα οράματά μου σε εικόνες, δημιουργώντας ένα πολυαισθητηριακό ταξίδι.
Αυτά τα ποιήματα έχουν ήδη εκπληρώσει τον σκοπό τους για μένα. Η μόνη μου ευχή είναι να συνεχίσουν το ταξίδι τους στα χέρια άλλων ανθρώπων – να φέρουν παρηγοριά, σκέψη και σύνδεση με τον εαυτό τους αλλά και με άλλους. Γιατί κάθε φορά που ένα ποίημα αγγίζει έναν αναγνώστη, συνδεόμαστε μέσα από την κοινή μας ανθρώπινη εμπειρία. Και ίσως, ίσως έτσι, να αρχίσουμε να αισθανόμαστε όλοι λίγο καλύτερα μαζί.
Πώς η ποίηση μπορεί να ενισχύσει τις θεραπευτικές συνεδρίες και την προσωπική εξέλιξη
Οι πρώτες αντιδράσεις στο Seventeen Shots of Life in Five Acts ήταν πραγματικά συγκινητικές. Συνάδελφοι μοιράστηκαν γενναιόδωρα τις σκέψεις και τα συναισθήματα τους για τη συλλογή των ποιημάτων μου και μου υπενθύμισαν γιατί αξίζει να συνεχίσω να μοιράζομαι τα μηνύματα αυτού του βιβλίου. Οι καθημερινές λέξεις μπορούν να εκφράσουν την ανθρώπινη εμπειρία αυθεντικά, να συνδεθούν με το παρόν και να χτίσουν αληθινές, ουσιαστικές σχέσεις.
Η δημιουργική έκφραση μέσα από τη γραφή μάς επιτρέπει να έρθουμε σε επαφή με μέρη του εαυτού μας που η συνηθισμένη γλώσσα δεν φτάνει. Μας βοηθά να επεξεργαστούμε τα συναισθήματά μας, να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και να επανασυνδεθούμε με το σώμα μας. Δεν χρειάζεται να είναι τέλεια – αρκεί να είναι ειλικρινής. Και μέσα σε αυτή την ειλικρίνεια υπάρχει ο χώρος για κατανόηση, θεραπεία, και εντέλει οδηγεί στην προσωπική ανάπτυξη και ψυχική ανθεκτικότητα.
Αν εργάζεστε ήδη με ψυχολόγο, σας ενθαρρύνω να γράψετε – όχι απαραίτητα για να δημιουργήσετε κάτι τέλειο, αλλά για να συναντήσετε την αλήθεια σας. Να την ακούσετε, να την αποδεχτείτε και, μέσα από αυτή τη διαδικασία, να ελευθερωθείτε.
Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ποιήματα που ήδη γνωρίζετε στις συνεδρίες σας για να ανοίξετε έναν διάλογο με τον ψυχολόγο σας και να εξερευνήσετε, με ασφάλεια και δημιουργικότητα, όσα νιώθετε. Το Seventeen Shots of Life in Five Acts χρησιμοποιείται ήδη σε θεραπευτικές συνεδρίες από συναδέλφους μου ως ερέθισμα για σκέψη, συζήτηση και σύνδεση.
Αν σας ενδιαφέρει να αποκτήσετε το βιβλίο, μπορείτε να αγοράσετε την έντυπη έκδοση ΕΔΩ και την ψηφιακή ΕΔΩ. Αν το απολαύσετε, θα ήμουν βαθιά ευγνώμων αν αφήνατε μια κριτική.
Η Δρ Παταπία Τζότζόλη είναι Κλινική Ψυχολόγος εκπαιδευμένη στο Ηνωμένο Βασίλειο με πάνω από 20 χρόνια κλινικής εμπειρίας. Είναι Διευθύντρια της κλινικής My Psychology Clinic,, όπου προσφέρει εξατομικευμένες θεραπευτικές συνεδρίες online, και Ιδρύτρια του My Triage Network, μέσω του οποίου παρέχει δωρεάν αξιολήσεις και προσωπικές παραπομπές σε αξιόπιστους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, αγγλόφωνους και ελληνόφωνους. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στο: info@patapiatzotzoli.com.
