Ένας στίχος για κάθε κενό: τι έμαθα για τη ζωή και τον θάνατο γράφοντας ποιήματα
Γράφει η συγγραφέας Σοφία Τζαφέρη
Η διαδρομή από το να εκφραστεί ένα βίωμα με τη δύναμη που το αισθάνεται κάποιος έως ότου αποτυπωθεί στο χαρτί δεν έχει μεγάλη απόσταση. Το να μη μπορείς να μιλήσεις, να μην μπορείς να εκφράσεις με λόγια αυτό που αισθάνεσαι – γιατί δεν είναι αρκετά ευχάριστο, γιατί κανείς δεν μπορεί να σε νοιώσει, επειδή κανείς δεν μπορεί να σε αντέξει — είναι πιο δύσκολο από το να το γράψεις.
Να το γράψεις όπως το αισθάνθηκες. Όπως ακόμη το αισθάνεσαι. Κι όταν το διαβάζεις ξανά, να σου θυμίζει πως είσαι άνθρωπος.
Η ανάγκη της έκφρασης είναι που οδηγεί στην τέχνη, σε οποιαδήποτε μορφή της.
Όταν τα ποιήματα γίνονται ανάγκη ψυχής: για τη ζωή, για τον θάνατο, για τον άνθρωπο
“Η λύτρωση μου φαίνεται μεγάλη, να δίνει ανακούφιση η γραφή. Και αυτό που δεν μπορεί ψυχή να δώσει, να δίνεται από την ποίηση αυτή.” Από το ποίημα «Η έκφραση της σιωπής»
Το θέμα που αναφέρω σε αυτή την ποιητική συλλογή είναι τόσο απλό και καθημερινό και όμως το πιο δυσβάστακτο. Αυτό από το οποίο όλοι προσπαθούν να ξεφύγουν και όμως είναι το το μόνο βέβαιο. Κι όμως η αποδοχή του θανάτου γίνεται η δύναμη να είμαστε ο εαυτός μας. Είμαστε απλά άνθρωποι με αδυναμίες όλοι, και ας μη φαίνονται, γιατί η φύση μας είναι φθαρτή.
Το να γράψει κάποιος ποιήματα για το θάνατο είναι όπως θα έγραφε ποιήματα για τη ζωή, γιατί και τα δύο γεγονότα συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους, καθώς το ένα ακολουθεί το άλλο. Ωστόσο ένα έργο με βίωμα το θάνατο και την απώλεια, τον πόνο και τη δυστυχία δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί να είναι ανακουφιστικό, γιατί κανείς δε μπορεί να συμβιβαστεί με το θάνατο γενικά, αν δε συμβιβαστεί πρώτα με το δικό του.
Και ποιος θέλει να πεθάνει;
Κανείς, ακόμα και αυτό έχει οριστεί από τη φύση. Η αποδοχή του θανάτου, όμως, είναι εφικτή, και τουλάχιστον σε εμένα, δημιουργεί διάφορα ερωτήματα: Γιατί κάποιος να γεννηθεί αν είναι να πεθάνει, ποιος ορίζει τη γέννησή μας;
Γιατί υπάρχουμε και ποιος είναι ο σκοπός της ζωής του καθενός; Ποιος είναι ο σκοπός της ύπαρξης;
Γιατί υπάρχει η ζωή, ποιος ορίζει πως θα ζήσουμε και αν μπορούμε να ορίσουμε την ζωή μας και να δώσουμε σε αυτήν το νόημα που εμείς θέλουμε;
Τα ερωτήματα αυτά εκφράστηκαν σε ποιήματα για τη ζωή και το νόημά της.
Εκφράζοντας τον πόνο του θανάτου μέσα από ποιήματα…για τη ζωή
“Να σκότωνα τον χάρο με μαχαίρι, να του έδινα να πιει πικρό κρασί, να τον κερνούσα θάνατο στο χώμα, μπας κι άφηνε να ζήσει μια ψυχή.” Από το ποίημα «Πνοή Θανάτου»
Η συνειδητοποίηση του θανάτου με κάνει να νοιώθω πως έσπασε ένα τζάμι και δημιουργήθηκε μια τρύπα από την οποία βγαίνει η αλήθεια μου. Σαν να έσπασε μια βιτρίνα που σήκωνε πολλά και από εκεί να ξεχύθηκαν εικόνες και συναισθήματα.
Η αναπαράσταση του πόνου μέσα σε στίχους, ο σιωπηλός θρήνος που ποτέ δεν ακούστηκε, ούτε από μένα, βρήκε διέξοδο στο χαρτί, στις λέξεις, στα ποιήματα για τη ζωή, στα ποιήματα για το θάνατο. Εκεί βρίσκεται και η ελευθερία.
Πως να μιλήσεις για τόσα πολλά, όταν όλοι κοιτούν τα καθημερινά, το πως θα περάσει η μέρα πιο ευχάριστα;
Κι όμως όταν άκουσα τον εαυτό μου έπαψε να με νοιάζει τι θα μου πουν οι άλλοι. Ξέρω πλέον ότι κανείς δεν μπορεί να ελέγξει τα πάντα, ούτε τη ζωή, ούτε το θάνατο. Και όσο είμαστε εδώ απλά υπάρχουμε και ζει ο καθένας όπως μπορεί. Την εικόνα δεν την αντέχω πια, η γραφή μου δίνει ελευθερία και είναι πιο δυνατή από τα λόγια. Όχι επειδή κάποιος θα ακούσει, αλλά επειδή θα έχει ακούσει αυτός που γράφει τον εαυτό του.
Άκουσα αυτά που ένιωσα και τα αποτύπωσα σε ποιήματα για το θάνατο ή ποιήματα για τη ζωή, αν το θέλει κάποιος έτσι ειπωμένο. Από εμένα έφυγε το βάρος και θέλησα να δω αν μπορούν να αγγίξουν και άλλους τα συναισθήματα που ειπώθηκαν, να τα μοιραστώ τη στιγμή που δεν μπορούσα καν να τα εκφράσω. Και αν κάποιος διαβάσει, ίσως κάτι να ακούσει, ίσως και πάλι όχι. Ακόμα και η άρνηση, η αντίρρηση και η απόρριψη της σκέψης μου δεν με επηρεάζουν πια, και αυτό σημαίνει ελευθερία της έκφρασης. Τόσο για εμένα, όσο και για τους άλλους.
Τα ποιήματα ως ελευθερία ύπαρξης: Ελευθερία για την ίδια τη ζωή
“Βουβός ο κόσμος της ποιήσεως μοιάζει. Μα είναι η πιο δυνατή κραυγή.” Από το ποίημα « Η έκφραση της σιωπής»
Η ελευθερία, τόσο ποθητή στα αλήθεια. Πόσοι δεν έδωσαν τη ζωή τους για αυτήν και πόσοι δε θα την έδιναν και πάλι, όσες φορές και αν χρειαστεί. Πόσα ποιήματα δε γράφτηκαν για τη ζωή που επιζητά την ελευθερία και πόσα ποιήματα για το θάνατο που επιφέρει ενίοτε η επιδίωξή της;
Είμαστε όμως ελεύθεροι;
Επηρεασμένοι από τόσα πολλά, όχι απόλυτα άσχημα ή μη αποδεκτά, αλλά μη επιλέξιμα από εμάς; Η απάντηση για μένα είναι πως όχι, δεν είμαστε.
Δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα ελεύθεροι, αλλιώς δεν θα υπάρχει άνθρωπος και κοινωνία, όσο ο στόχος της ζωής είναι η διατήρησή της. Και ο σκοπός της ζωής είναι διαφορετικός για τον καθένα. Στην ελευθερία υπάρχουν όρια. Στην ποίηση όμως, και τη λογοτεχνία, υπάρχει ελευθερία όπως θα έπρεπε να υπάρχει σε κάθε είδος γραφής.
Μέσα από τη λογοτεχνία μπορείς να μιλήσεις ελεύθερα. Πριν από όλους σε εσένα, που γράφεις.
Αν ήταν να γράφω για τους άλλους δε θα το έκανα με τον ίδιο τρόπο, ελεύθερα, όπως όταν βρίσκεσαι μόνος με τον εαυτό σου και αφουγκράζεσαι τη σκέψη σου και ακούς τον εαυτό σου. Αυτό είναι για μένα μια μορφή ελευθερίας.
Γιατί μοιραζόμαστε ποιήματα;
Μέσα από την έκφραση σε στίχους, κατάλαβα πως αυτό που γεννιέται δεν είναι τίποτε άλλο από συγκίνηση. Δεν θα μπορούσα να το ονομάσω αλλιώς. Κι έτσι έμαθα πως στη ζωή υπάρχει διέξοδος – μοναδική για τον καθένα, κι όμως υπαρκτή.
Ο θάνατος θα έρθει, όσο για αυτό είμαι πλέον σίγουρη, όχι πως κάποτε δεν ήμουν, αλλά μέχρι τότε πιστεύω πως μπορεί για τον κάθε άνθρωπο να υπάρξει διέξοδος σε κάτι που τον απασχολεί. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρη, λόγω του ότι υπάρχουν προβλήματα δύσκολα πέρα από τα φιλοσοφικά ή τα συναισθηματικά, αλλά θα πρέπει να υπάρχει.
Θα πρέπει να γίνεται κάτι για να είναι η ζωή πιο εύκολη για όλους τους ανθρώπους, ανάλογα με το πρόβλημά τους. Ξέρω πως υπάρχουν κάποιοι που προσπαθούν για αυτό και νοιώθω ανακούφιση για λίγο.
Η γραφή για μένα ήταν η φωνή που δεν ακούστηκε, που ελευθερώθηκε και δόθηκε απροκάλυπτα σε όλους.
Ήταν αυτό που με δίδαξε πως αυτό που δεν μπορείς να το πεις, μπορείς να το γράψεις, να το δείξεις, να το αφήσεις ελεύθερο να ταξιδέψει και να μην το χάσεις ποτέ. Μπορείς να το μοιραστείς με αγνώστους, ανθρώπους που δε θα γνωρίσεις ποτέ κι όμως θα έχεις δώσει κάτι δικό σου σε αυτούς και εκείνοι οι άγνωστοι θα είναι οι αποδέκτες, όπως το γράμμα που χάνεται στον ωκεανό σε ένα μπουκάλι κλεισμένο, μέχρι να βρει τον αποδέκτη του.
Η ελευθερία της έκφρασης μέσα από τη γραφή μας βγάζει από τη βιτρίνα. Όσοι γράφουν δείχνουν ένα κομμάτι του εαυτού τους και για μένα η αλήθεια και η ελευθερία είναι αξίες ανεκτίμητες και ανυπεράσπιστες.
Στην εποχή που όλοι θέλουν να δείχνουν δυνατοί για κάποιο λόγο, η αλήθεια είναι πως όλοι είναι ευάλωτοι και ας το κρύβουν.
Τα ποιήματα για το θάνατο είναι ποιήματα για τη ζωή
Υμνούν την ύπαρξη, που χάνεται, που μπερδεύεται, που παιδεύεται, που πονάει και που χρειάζεται τόσο πολύ να νοιώσει πως η ζωή δεν μπορεί να είναι μόνο η επιβίωση.
Δεν φτιάχτηκε γι’αυτό ο άνθρωπος, δεν μπορεί να είναι μόνο αυτό. Χωρίς ανθρωπιά δεν υπάρχει ζωή για μένα.
Η ποίηση μου έδωσε την δύναμη να δείξω σε όλους αυτό που πολλοί νοιώθουν και το κρύβουν, όμως υπάρχει ο πόνος και ο θάνατος και ο άνθρωπος θα είναι για πάντα ευάλωτος, όσο και αν πιστεύει κάποιος το αντίθετο.
Ανακαλύψτε την ποιητική συλλογή «Ζωή και Θάνατος» και εμπνευστείτε από το αναπόφευκτο… της ύπαρξης. Βρείτε την ΕΔΩ.
